این قلم در اپریل 2021 مضمونی زیر عنوان "مختصر ی در مورد معادن لیتیوم افغانستان" نوشت که در وبسایت گفتمان نشر گردید. خوانندگان ارجمند می توانند برای آشنائی با این فلز و با معادن لیتیوم افغانستان به این لینک مراجعه نمایند:
مقالۀ مذکور با این جملات به پایان رسیده بود:
"با شرح مختصر بالا،دیده می شود که افغانستان از معادن اولی و مخصوصاً از معادن ثانوی لیتیوم که گستردگی بسیار دارد، غنی می باشد. با در نظر داشت اهمیت و قیمت این فلز که اکنون در بازار جهان یک کیلوگرام آن 300 دالر امریکائی ارزش دارد،استخراج این فلز می تواند به آسانی به اقتصاد ورشکستۀ افغانستان مدد رسانیده و مردم این کشور را به آسایش و تنعم برساند."
با شروع جنگ اوکراین و تعزیرات وسیعی که بر فدراسیون روسیه وارد گردید، بازار اروپا دستخوش ناملائمات فراون شد. از یک جانب تورید فلزات مختلفی که برای صنایع اروپا ارزش حیاتی دارند،از فدراسیون روسیه قطغن شد و از جانب دیگر اروپائیان به کمبود جدی مواد حامل انرژی مانند نفت، گاز و زغال سنگ مواجه شدند. چون معضلۀ کمبود مواد حامل انرژی به زودی قابل حل نیست، ازینرو اروپائیان در صدد آن شدند که منابع انرژی تجدید پذیر، مانند انرژی باد، خورشید و غیره را بیشتر از پیش گسترش دهند. ضمناً کوشش به خرج می دهند تا در مصرف انرژی صرفه جوئی به عمل آید، مخصوصاً که مصرف فراوان انرژی، اقلیم جهان را تغییر داده.
یکی از مواردی که مصرف نفت و گاز را کاهش قابل ملاحظه می دهد، تولید موتر های برقی ست. اینچنین موتر ها به بطریهائی ضرورت دارند که با بکاربرد لیتیوم ساخته می شوند.
به تاریخ 13 اکتوبر 2022 مؤسسۀ Arbor Metals Corp در رسالۀ "راپور لیتیوم" تحت عنوان"اروپا به وحشت افتیده!" مضمونی نوشت که تحت لینک ذیل قابل دریافت است:
https://lmy.de/Dltaz
اینک در ذیل برهه هائی ازین مقاله از زبان آلمانی به زبان دری ترجمه می شود:
"با انفجار سه نل پایپلاین که گاز روسیه را از طریق بحیرۀ بالتیک به اروپای غربی انتقال داده می توانست،آخرین امید در بازار مواد خام بر باد رفت. ازینرو حالا بیشتر از هر وقت دیگر به انرژی بدیل توجه می شود. بحران انرژی و انکشاف اوتوموبیل، بدون آنکه سرآغاز مشترک داشته باشند، به موازات همدیگر در حرکت اند. و این در حالی ست که این هردو یک هدف را تعقیب می کنند و آن اینکه از مواد حامل انرژی فوسیل (نفت و گاز) متکی به خود شوند، مخصوصاً وقتی که این مواد از خارج وارد گردند. بحران انرژی شیرازۀ زندگی انسانهای زیادی را تهدید می کند. نبود اطمینان و موجودیت بازار غیر متعادل، سرمایه گذاران را به اندیشه و نگرانی انداخته، زیرا به ندرت اگر کدام بخش صنعت بتواند از افلاس و ورشکستگی بر حذر بماند. و این بادِ موافقی ست برای تولید موتر های برقی که در زمان مساعد به وزیدن شروع کرده و در زمانی ست که اسهام بسیاری مؤسسات در بازار بورس رو به نزول رفته، در حالیکه برای تولید کنندگان لیتیوم یک عصر طلائی تازه شروع شده است.
احتیاج به موتر های برقی که همزمان هم مود اند و هم یک ضرورت، هر روز بیشتر شده می رود. شرکت غولپیگر تسلا در آلمان موتر های برقی می سازد که بطریهای مدرن آن به کمک لیتیوم ساخته می شوند. یکی از شرکتهای پرآوازه،کمپنی Arbor Metals Corp است که به قول آن تولید موتر های برقی ارزش لیتیوم را به شدت بالا می برد، مخصوصاً که در بعضی کشور ها تا سال 2030 و در عده ای دیگر تا سال 2035 موتر های برقی بخش اعظم وسایل نقلیۀ را احتوا خواهد کرد. ازین تاریخ به بعد به موتر هائی که به قوت انرژی فوسیل (نفت و گاز) حرکت کنند، جواز السیر داده نمی شود. وضع امروزی تخنیک نشان می دهد که برای چارچ کردن بطریهای موتر های برقی،بدیل دیگری در برابر لیتیوم وجود ندارد. طبیعی ست که با رونق گرفتن موتر های برقی کمبود لیتیوم به حیث مادۀ خام نمایان می گردد. تولید کنندگان موتر های برقی وابسته به تولید کنندگان بطریهائی اند که دوباره چارچ می شوند. تولید کنندگان بطری به هیچ وجه نمی توانند ضرورتهای سازندگان موتر های برقی را تکافو کنند. زیرا لیتیوم علاوه بر تولید بطریها برای تولید کمپیوتر، ساعت، تلفون همراه و بعضی وسایل دیگر نیز بکار می رود. چنانکه آمار و ارقام نشان می دهند وضع اقتصاد در سراسر جهان رو به نزول است،تنها اقتصاد شرکتهای تولید کنندۀ لیتیوم رو به صعود است. ازینرو قیمت لیتیوم در بازار های جهانی هر روز بالا می رود در حالی که قیمت سایر فلزات پائین می افتند. در مقایسه با سال 2021 در سال 2022 ضرورت به لیتیوم 35 در صد افزایش یافته."
و اما در افغانستان که یکی از کشور های غنی دارندۀ لیتیوم است، کاری در مورد استخراج این فلز صورت نگرفته. واین در حالی ست که مطالعات ابتدائی در این خصوص در سالهای قبل انجام یافته. از جانب دیگر غربیها مقدرات مملکت را به گروه متحجر و تاریخزدۀ طالبان سپردند که توان آنرا ندارند که اقتصاد کشور را از منجلاب یک بحران فرا گیر نجات دهند. چنانکه همین اکنون بیشتر از 90 در صد جامعه زیر خط فقر لغزیده. طالبان به عوض آنکه به فکر احیای اقتصاد مردم باشند، برای جمع آوری خیرات، ذکات و عشر در تلاش اند. به قول سید جمال الدین افغان "افکار متحجرانه و فساد علمای دین، بزرگ ترین عامل عقبمانی مسلمین است." اگر چنین نمی بود و روزگار رفته و بخت رمیده، ما را در منجلاب گرسنگی و مذلت و تنگدستی نمی انداخت، با استفاده از سیل منابع طبیعی افغانستان، مردم این سرزمین به رفاه و آسایس و آرامش می رسیدند و به قول حکیم " سیل برده را سیل پُر می کرد."
پایان